Ik heb vier opdrachtgevers waarvoor ik geen geld krijg en soms word ik daar heel raar om aangekeken. Waarom zou je gratis werken? Als je bij de Appie werkt of op een kantoor krijg je toch ook betaald? Ik ben het daar tot op zekere hoogte mee eens, maar ik vind dat gratis werken een slechte reputatie heeft. Tijd om beide kanten eens te belichten.
Kan voordelig zijn om je portfolio op te bouwen
Zie gratis werken als een stage, daar kreeg je ook een minimale stagevergoeding en aan het einde een fijne boekenbon. Maar je kreeg wel werkervaring. Als freelancer is het net zo, je krijgt geen geld maar je werkt wel aan je portfolio. Vooral als je nét start kan dit nuttig zijn. Als fotograaf kun je jezelf veel beter verkopen met een mooi portfolio, dus soms is het nodig om van de grond te komen.
Wat krijg jij ervoor terug?
Maar gratis werken hoeft niet per se iets te zijn wat je alleen aan het begin van je carrière doet. Daarna kan het ook voordelig zijn. Ik schrijf bijvoorbeeld gastblogs voor Eat Live Travel. Hier krijg ik niet voor betaald, maar het levert mij wel andere dingen op: gratis publiciteit en naamsbekendheid, verbetering van mijn copywritingskills, netwerkkansen, ontmoetingen met bloggers en vloggers, gratis eten en drinken, een kijkje in de keuken bij de online wereld en gewoon een hele leuke tijd. Zo ben ik bij evenementen geweest waar ik anders nooit terecht gekomen zou zijn en heb ik naar plekken gereisd/ bij restaurants gegeten waar ik anders niet aan had gedacht.
Hetzelfde geldt eigenlijk voor YellowTipi, waarbij ik gratis naar festivals mag. Een festival kost al gauw €50,- voor een dagje en Sziget (7 dagen inclusief trein) bijvoorbeeld bijna €600,-. Als pers heb ik een chille persruimte en mag ik soms backstage. Dus, ik krijg inderdaad geen geld – maar wel heel veel andere waardevolle dingen, wat later weer in meer geld kan resulteren.
De andere twee dingetjes zijn meer vrijwilligerswerk. Zo help ik met de communicatie van een organisatie die tegen voedselverspilling strijdt & design ik maandelijks een plaatje voor de vereniging van veganisme. Dit geeft mij meer persoonlijke voldoening en heeft niet per se iets te maken met business of naamsbekendheid. En dat vind ik prima.
Wanneer kan je het niet meer gratis doen?
Nu komt het lastige: wanneer besluit je dat je niet meer iets gratis kunt doen? Ik bedoel, natuurlijk geniet ik van zonnige festivals en gratis vegan dinertjes. Maar ik kan daar niet mijn hele carrière op blijven draaien. Je hebt ook betalende klanten nodig, want die betalen je huur en je bedrijfskosten.
Helaas is de grens lastig te bepalen. Mijn stelregel: betaald werk heeft voorrang. Als ik word uitgenodigd voor de opening van een nieuwe vegan winkel, maar ook een deadline heb waarvoor ik nog veel moet doen, cancel ik de persuitnodiging. Soms heel pijnlijk, maar wel nodig.
Wat is eigenlijk het probleem met gratis werken?
Ik snap het probleem van gratis werken wel. Iets waar je goed in bent moet je eigenlijk niet gratis doen. Ik las laatst een berichtje van iemand die al vijf maanden lang gratis voor de startup voor een vriend werkte. Het ging over websitebeheer en social media, iets waarvoor je normaliter gewoon iemand in zou huren (betaald!). Dat vind ik schandalig en daar ben ik echt op tegen. Als je echt een onmisbaar onderdeel van een organisatie bent en je gewoon een bepaalde functie vervult, moet je niet gratis gaan werken. Ken je waarde en strijd daarvoor. Scripties van vriendinnetjes gratis nakijken doe ik niet meer, want voor klanten vraag ik er gewoon €100,- of meer voor. Wil iemand dat ik even een logo of visitekaartje maak? Dan maak ik er een barterdeal van.
Dus, de kernvraag: wanneer is gratis werken okee en wanneer niet? Hangt helemaal van jou af. Als jij genoeg tijd hebt om gratis te werken en het levert echt iets op, ga ervoor. Heb je het kei druk en doe je het eigenlijk alleen maar omdat iemand het zo lief vraagt? Stop er dan mee, je verdient beter.
